31 juli

Vandaag met Joni, onze gids op stap geweest. Hij heeft ons heel veel laten zien en verteld over de cultuur in het Torajaland. De zendelingen hebben hier uitstekend (?) werk verricht, d.w.z. dat ze in staat zijn geweest 90% van de bevolking te kerstenen. In dit gebied veel protestanten en wat minder katholieken. Maar, het oude geloof met de bijbehorende rituelen speelt nog een heel grote rol. Daarnaast is de maatschappelijke status van groot belang. Je behoort tot de groep goud, ijzer of hout. Voorheen nog aangevuld met de slaven, maar de slavernij is door de Nederlanders verboden.

Vandaag waren we bij een begrafenisritueel, onderdeel van een ceremonie van 4 of 5 dagen. Er wordt een speciaal soort, tijdelijk dorp gebouwd om alle gasten te kunnen ontvangen. De gasten zijn vrienden en buren en vrienden van vrienden etc. Hoe meer mensen, hoe beter het is. En iedereen neemt geschenken mee in de vorm van een buffel of een varken. Wij hadden een slof sigaretten bij ons als geschenk. De overledene, al 2 jaar geleden trouwens overleden, lag in een, ook speciaal voor deze gelegenheid gebouwd klein, open “traditioneel huis” op een heel hoge stellage, bereikbaar via een bamboetrap. De kinderen en kleinkinderen konden in uit uit lopen. Gedurende de afgelopen 2 jaar lag ze opgebaard in haar huis, behandeld met formaline. Ze maakte nog steeds deel uit van de familie en er werd met haar omgegaan of ze ziek was. Er werd eten en drinken bij haar bed gezet. De familie had de tijd nodig om de begrafenis voor te kunnen bereiden en te kunnen bekostigen en ervoor te kunnen zorgen dat alle familieleden aanwezig zouden kunnen zijn. De kosten bestaan onder andere uit de buffels die gekocht moeten worden voor de hele ceremonie. Het aantal buffels bepaalt namelijk de status van de familie.

Het was vandaag de dag dat de buffels geslacht werden. Gisteren waren de varkens al geslacht, hoewel er vandaag een hele stoet mensen kwam om te condoleren. Zij hadden weer een levend varken bij zich, gebonden aan een paar bamboestokken.

De zielen van de varkens en buffels begeleiden de ziel van de overledenen naar Puya, het paradijs. De buffels dragen de ziel en de varkens wijzen de weg. Aangekomen bij Puya is er de bewaker, PongLaLonDonga , die samen met Asu Bolong, een zwarte hond met 3 koppen, bepaalt of je door de poort mag of niet.

We kregen er koffie en hebben nog even gewacht tot het doden van de buffels begonnen was en zijn toen weggegaan.

In een volgend dorp werd weer een terrein ingericht voor een begrafenis en er werd een pre-ceremonie gehouden. Toen we aankwamen sprak een priester de aanwezigen toe. Na nog een toespraak van de dorpsoudste werd de lunch geserveerd. Ook wij mochten meegenieten, we hadden dan ook onze bijdrage geleverd via een envelopje. We kregen rijst is een soort papieren bakje (ter vervanging van een palmblad) en varkensvlees, samen met kruiden en groente in een bamboepakket gegaard. Heerlijk! Na de lunch was de buffelparade waarmee de familie laat zien hoeveel buffels (en van welke categorie) ze gaan offeren. Tijdens de parade (rondje om het dorp)stampten de dames van de familie rijst om te laten horen dat de parade er aan kwam.

Dit alles was alleen nog maar een voorproefje, de echte ceremonie zal pas 10 augustus beginnen.

Volgende bezienswaardigheid was een plek met rotsgraven. In de kalkstenen rots zijn grote ruimtes gemaakt waarin meerdere mensen begraven kunnen worden. Als je rijk genoeg bent (24 buffels kunnen kopen voor de ceremonie), wordt er een beeld van je gemaakt dat geplaats mag worden op een galerij in de rots. Er zitten ongeveer 45 beelden heel gezellig bij elkaar. De meeste beelden zijn al oud, maar zien er nog redelijk uit omdat ze om de 5 jaar nieuwe kleren krijgen.

Of we nog niet genoeg met doden en begrafenissen gedaan hadden! Bij de bezichtiging van een oud traditioneel dorp met veel tongkonans, liepen we tegen een volgend ritueel aan. In dit geval betrof het de bewoner van het dorp die een aantal dagen geleden overleden was. De hele familie was naar het dorp gekomen om de overledene te zien. Die werd op het moment dat wij er waren geprepareerd om weer deel uit te kunnen maken van de familie, en de familie de tijd te geven een goede begrafenis voor te bereiden en ervoor te kunnen sparen.

1 augustus

Vandaag weer met Joni op stap. Als eerste naar de beeldhouwer gegaandie de poppen voor de galerij in de rotsgraven maakt. Heel bijzonder te zien wat voor prachtige beelden hij maakt met heel simpel gereedschap. Aan de hand van een foto van de overledene maakt hij goed gelijkende beelden. Vol trots kregen we een fotoalbumpje te zien waarin portretfoto’s van de mensen en het door hem gemaakte beeld.

Onderweg kwamen we de man van de SRV tegen, maar dan met zijn hele aanbod achter op de brommer gebonden. Gigantisch wat er op een brommertje kan!

Daarna naar de boom met de boomgraven voor pasgeboren baby’s. Voordat het Christelijk geloof gebracht werd, werden pas geboren baby’s in een gat in een levende boom begraven. Een baby van een paar uur oud werd rechtop begraven. De boom werd gezien als baarmoeder waarin de baby verder kon groeien, hij kreeg voedsel mee in de vorm van een ei in iedere hand en het vocht van de boom als drinken. Na 14 jaar werd het kindje door engelen opgehaald om naar het Paradijs te gaan.

Voordat we de boom bezochten zijn we eerst gestopt bij een vrouw die allerlei kruiden verkocht. We mochten haar traditionele huis bekijken en kregen koffie met een koek van palmsuiker en rijst, gekookt in palmblad.

Vandaag dan geen begrafenisceremonie maar een bruiloft. Weer heel veel mensen bij elkaar, vrienden van vrienden van familie en buren en hun buren etc. Hoe meer mensen op je bruiloft, des te hoger je status. Alles draait om status!!!!! Ook daar werden we weer uitgenodigd om op een van de overdekte plankieren te komen zitten. Wij zaten pal voor het podium. Omdat de bruid en bruidegom en directe familie nog in de kerk waren werd er door alle aanwezigen gewacht to zij eindelijkzouden komen. Ter afleiding was er op het podium een bandje, dat wil zeggen, er zat een man op een electrisch piano te spelen en er waren een paar zangeressen. Bovendien kregen de bezoekers ook de kans hun stem te laten horen. Er was een mongolide jongen die de show stal door te dansen of met de zangeres mee te zingen.

Omdat het wachten wel erg lang duurde en veel bezoekers van ver waren gekomen werd het startsein voor het eten gegeven na het gezamelijke gebed. Op ieder plankier lag al eten klaar. Ook hier werden we weeruitgenodigd mee te eten. Het was ontzettend lekker!

En toen kwamen dan eindelijk de bruid en bruidegom met wederzijdse ouders en bruidsmeisjes. Voor hun was een prachtig versierd erepodium gemaakt met tronen om op te zitten. Binnen de kortste keren stond er een enorme rij klaar om het bruidspaar en de ouders te feliciteren. Tijd om te eten was er voor hun niet bij!

Voor ons tijd om op te stappen om ons programma nog af te kunnen werken. Het koningsgraf moest nog bezocht worden. Weer rotsgraven met beelden. Een ooit regerende koning van voor de kolonialisatie was daar begraven. Het beeld van hem en zijn vrouw was ondertussen vernieuwd en ook zij hadden verse kleren aan.

2 augustus

We waren van plan deze dag lekker samen in de omgeving te wandelen. Joni de gids en Gibson, ons contactpersoon hier via wie we de gids geregeld hadden, gaven aan dat dat niet een goed idee was. Het zou betekenen dat we langs de weg zouden lopen, gehinderd door het verkeer. Beter konden we weer met de gids, de auto en de chauffeur op stap gaan. We hebben ons laten verleiden maar hadden er allebie toch een beetje het gevoel aan overgehouden gemanipuleerd te zijn.

Om 8 uur stond de auto weer voor ons klaar. We reden eerst nog langs een aantal gedenkwaardige plaatsen zoals het dorpsplein/veld met megalieten. Grote stenen die naar het terrein gesleept worden en rechtop geplaatst (denk aan een steen van tonnen!) door familie en vrienden ter ere van de overledene nadat er 24 buffels geofferd zijn.

Ook weer een aantal rotsgraven gezien die in de omgeving waar we waren veel voorkwamen. En toen eindelijk wandelen! Een prachtige wandeling met schitterende uitzichten over de rijstvelden en in de verte Ratepao. We zijn geklommen naar een dorp waar we zouden lunchen. Ook daar weer een prachtig uitzicht over het landschap. Tijdens de wandeling was de chauffeur met de auto daarheen gekomen en na de lunch stapten we weer in om vanaf een andere plek onze vervolgwandeling te maken. Die ging dwars over de rijstvelden met behoorlijk veel klim en klauterwerk vanwege de grote rotsen die er lagen en de dammetjes tussen de rijstvelden. Overal werd er hard gewerkt om de oogst binnen te halen. Er werd gemaaid, gedorst en overal werd de rijst op grote lappen uitgelegd om te drogen. Rita en ik hebben allebei uitgeprobeerd hoe het dorsen gaat.

Het was echt een prachtige wandeling die we gemaakt hebben en we waren het er over eens dat de beide heren gelijk hadden ons te adviseren gebruik te maken van de auto en de gids en dat we absoluut niet zo hadden kunnen genieten als we op eigen gelegenheid waren gaan wandelen.

3 augustus

We zijn vandaag naar de markt van Rantapajo geweest. Die wordt om de 6 dagen gehouden. Speciaal is de verkoop van buffels, varkens en hanen. Deze laatste als we het goed begrijpen voor de hanengevechten. We hebben ons wel eens afgevraagd waar toch al die buffels vandaan kwamen die geofferd moeten worden, maar sinds vandaag hoeven we ons daar geen zorg meer over te maken. Een boerderij waar ze gefokt worden bestaat niet, een te dure investering (?) maar er worden kennelijk dicht bij huis voldoende buffels groot gebracht, al of niet voor eigen gewin. Rijke mensen besteden de zorg voor de buffels uit aan boeren rond de rijstvelden.

We hopen vanmiddag het blog on line te kunnen zetten. Vanavond stappen we op de nachtbus naar Makassar om meteen morgenochtend door te reizen naar Malino.